اسید-فرمیک-Formic-acid

فرمول اسید فرمیک HCOOH یا CH2O2 است. اسید فرمیک در طبیعت در نیش اغلب حشرات بویژه مورچه ها یافت می شود. این اسید بیشتر به عنوان یک نگهدارنده در خوراک دام و عنصری فعال جهت جداسازی برخی از رسوبات آهکی خانگی استفاده می شود. یکی از راههای تولید اسید فرمیک بواسطه احتراق متانول مخلوط با بنزین در وسایل نقلیه . نمک یا استر اسید فرمیک ،"فرمات" یا "متانویت" نامیده می شود. فرمول یون اسید فرمیک " HCOO- " است.

هنگام کار یا استفاده از این اسید باید بسیار احتیاط کرد. تماس با اسید فرمیک مایع یا بخار اسید فرمیک با غلظت بالا می تواند منجر به تحریک و آسیب پوست، چشم و دستگاه تنفس شود.

تاریخچه و ریشه یابی

براساس تحقیقات برخی کیمیاگران و طبیعت شناسان در اوایل قرن پانزدهم، تپه های "انت" از خود بخار اسیدی متصاعد می کردند. در سال 1671، "جان ری" اولین کسی بود که تعداد زیادی مورچه جهت جداسازی اسید فرمیک تحت متد تقطیر استفاده نمود. این حشرات در فرایند آزمایش مذکور برای دفاع و زنده ماندن از خود ترشحاتی داشتند. بنابراین نام "اسید فرمیک" از کلمه لاتین "انت" به معنای مورچه اقتباس شده است.

اسید فرمیک اولین بار توسط شیمیدان فرانسوی "ژوزف گیلوساک" از اسید هیدروسیانیک تحت متد سنتز بدست آمد. در سال 1855، شیمیدان فرانسوی دیگری بنام "برتلوت" با توسعه متد سنتز از مونوکسید کربن، روشی نوین و مشابه روشی که امروزه مورد استفاده قرار می گیرد، تدوین نمود.

در صنایع شیمیایی، اسید فرمیک بعنوان ترکیبی متشکل از عناصر بسیار ساده در نظر گرفته می شود. با این حال در اواخر دهه 60میلادی، مقدار قابل توجهی از این اسید بعنوان محصول جانبی در پروسه تولید اسید استیک بدست می آمد. در حال حاضر اسید فرمیک بعنوان نگهدارنده و ضد باکتری در تغذیه دام استفاده می شود.

کاربردها

کاربرد اصلی اسید فرمیک بعنوان نگهدارنده و عامل ضد باکتریایی در خوراک دام است. با اسپری این اسید بر روی یونجه تازه و یا سیلو حاوی خوراک دام، فرآیندهای فروپاشی خاصی رخ داده که منجر به حفظ ارزش غذایی و افزایش عمر خوراک می شود; لذا اسید فرمیک به صورت گسترده ای در خوراک دام و بالخص برای حفظ خوراک زمستانی احشام، همچنین در صنعت طیور برای کشتن باکتری سالمون به غذا اضافه می شود

کاربردهای دیگر:

•جهت فرایند تبدیل لاتکس ارگانیک به پلاستیک خام

•زنبورداران از فرمیک اسید بعنوان یک میتی اسید در برابر حشرات موذی استفاده می نمایند

•استفاده کمتری در صنعت نساجی و دباغی چرم دارد

•برخی از استرهای اسید فرمیک بعنوان طعم دهنده مصنوعی و یا عطر مورد استفاده قرار می گیرند

•اسید فرمیک فعال جهت حذف رسوبات آهکی خانگی در برخی از شوینده ها استفاده می شود

•اسید فرمیک در محیط های آزمایشگاهی بعنوان تعدیل کننده ای برای حلالها جهت جداسازی ذرات HPLC از پروتئینها و پپتیدها، به ویژه در تجزیه و تحلیل طیف سنجی جرمی نمونه های آزمایشگاهی مورد استفاده قرار می گیرد

•در شیمی آلی ارگانیک، اسید فرمیک اغلب بعنوان منبعی برای یون هیدرید (تحت واکنش اشوایلر-کلارک یا واکنش لکارت-والاش) کاربرد دارد. همچنین بعنوان منبع هیدروژن در "هیدروژناسیون ترانسفر" استفاده می شود

•در محیط های آزمایشگاهی، اسید فرمیک بعنوان منبع مونوکسید کربن -تحت روش افزودن اسید سولفوریک آزاد- استفاده می شود. همچنین منبعی جهت "گروههای فرمیل" در واکنشی موسوم به "فرمیلیشن" می باشد

نکات ایمنی

اصلی ترین خطر اسید فرمیک، هنگام مجاورت حالت مایع یا بخار این اسید با پوست و چشم می باشد. قرار گرفتن در معرض هرکدام از این حالات اسید فرمیک می تواند به سوختگیهای شیمیائی شدید منجر شود. قرار گرفتن این اسید در معرض چشم می تواند موجب آسیب دائمی چشم شود. بخارات استنشاقی نیز می توانند باعث ایجاد سوزش و یا سوختگی در دستگاه تنفسی گردند. از آنجاییکه مونوکسید کربن نیز ممکن است حاوی بخارات اسید فرمیک باشد، باید در محیط های حاوی مقادیر زیاد گاز اسید فرمیک مراقبتهای لازم صورت پذیرد. بر اساس استاندارد اشا ایالات متحده (U.S. OSHA Permissible Exposure Level (PEL))، مقدار بخار استاندارد اسید فرمیک در محیط های کار 5ذره در یک میلیون ذره است.

اسید فرمیک به آسانی در بدن متابولیزه و در نتیجه دفع می شود با اینحال، برخی مستندات حاکی از اثرات منفی و مزمن مصرف اسید فرمیک هستند. این اثرات شامل آسیبهای کبد و کلیه و حساسیت پوستی است.

غلظت محلول اسید فرمیک تعیین کننده میزان خطر حاصل می باشد: هرچه غلظت بالاتر رود متعاقبا خطر بیشتری سلامت فرد را تهدید می نماید.