خصوصیات گلیسیرین

خصوصیات فیزیکی و شیمیایی گلیسیرین

گلیسیرین، مایعی بی رنگ و بی بو است که از اتم های کربن، هیدروژن و اکسیژن تشکیل شده و دارای جرم مولی 09/92 گرم بر مول است. چگالی این مایع برابر با 261/1 گرم بر سانتی متر مکعب می باشد. گلیسرول در دمای حدود 8/17 درجه سانتی گراد ذوب می شود و در دمای 290 درجه سانتی گراد می جوشد. این مایع در آب محلول است. این ترکیب، خاصیت سمی یا خورندگی ندارد اما بهتر است برای ایمنی بیشتر، قوانین کار به آن را به خوبی رعایت نمود. نقطه اشتعال پذیری برای مایع گلیسیرین در دمای 160 درجه سانتی گراد در ظرف سر بسته گزارش شده است.

هنگامی که گلیسیرین در معرض هوا قرار گیرد می تواند به آرامی رطوبت هوا را جذب کرده و در خود نگه دارد. این خاصیت در شیمی با نام پدیده هیگروسکوپیک (Hygroscopic) شناخته می شود. این ماده در اتانول حل می شود اما در برخی از ترکیبات آلی نظیر کلروفرم، اتر، بنزن و ... نامحلول است. از گلیسرول به عنوان حلال مناسب برای حل کردن مواد نامحلول در آب استفاده می شود.

کاربردهای گلیسیرین

مهم ترین موارد کاربرد گلیسیرین، استفاده از آن در صنایع داروسازی و تولید مواد آرایشی و بهداشتی می باشد. این ترکیب یک ماده اولیه برای تولید انواع کرم های دست و صورت و لوسیون ها می باشد. به دلیل اینکه گلیسیرین می تواند رطوبت را در سطح پوست نگه دارد از آن می توان به صورت خام هم برای نرم کردن پوست دست استفاده کرد.

انواع داروهای نرم کننده، مرطوب کننده و شیاف ها توسط گلیسیرین تولید می شوند. در واقع صابون های گلیسیرینه نیز با استفاده از همین ماده شیمیایی تولید می شوند. کاربردهای دیگر این ترکیب در داروسازی، مواد بهداشتی و صنایع عبارتند از: تولید انواع صابون های آرایشی، تولید روغن های صنعتی، تولید نیتروگلیسیرین، تولید شربت های دارویی، محصولات مراقبت از پوست، روغن های درمانی، دهان شویه ها، داروهای ضد آلرژی، مواد نگهدارنده قرص ها و تولید انواع اسانس های گیاهی.

گلیسیرین در صنایع غذایی نیز کاربردهای فراوان دارد. کارخانه های تولید انواع مواد غذایی نظیر کیک و کلوچه، نوشیدنی ها و یا غذاهای آماده بسته بندی شده از گلیسرول برای حفظ خاصیت اصلی محصولات خود استفاده می کنند. این ماده می تواند رطوبت موجود در غذاها را حفظ کند. گلیسرول یک ترکیب کم کالری است که در برخی کشورها به عنوان جایگزین مناسب برای قند و شکر استفاده می شود.

گلیسیرین یا گلیسرول دارای خاصیت ضد انجماد است. این ماده می تواند با آب پیوندهای هیدروژنی بسیار قوی برقرار کند و از انجماد آن جلوگیری نماید. از این خاصیت برای تولید مواد ضد یخ نظیر گلایکول ها استفاده می شود. همچنین این ماده برای تولید مواد منفجره به عنوان یک واسطه شیمیایی به کار می رود.

روش تولید گلیسیرین

گلیسرول به طور طبیعی از اسیدهای چرب گیاهان و حیوانات با نام تری گلیسیریدها به دست می آید. تری گلیسیریدها ترکیبات استری گلیسرول هستند که دارای یک زنجیره بلند کربوکسیلیک اسید در ساختار خود می باشند. گلیسیرین خالص در اثر هیدرولیز تری گلیسیریدها در حضور کربن فعال تولید می شود. این ماده می تواند به عنوان سوخت مورد استفاده قرار گیرد اما در حال حاضر فرآیند خالص سازی آن هزینه های زیادی را در پی دارد.

برای افزایش میزان خلوص گلیسیرین در محصول نهایی، محیط را اندکی قلیایی می کنند تا گلیسرول استرهای واکنش نداده از محیط حذف شوند. محصول خالص با درصد بیشتر از 5/99 % و تحت تقطیر چند مرحله ای و تحت خلأ در نهایت تولید می شود.

اخیراً تحقیقاتی که بر روی این ماده انجام شده اند با هدف تبدیل آن به مواد مؤثرتر در زمینه انرژی و سوخت می باشند؛ محصولاتی نظیر گلیسیرین استات، پروپیلن گلایکول، آکرولئین، تبدیل به اتانول، تولید رزین و بسیاری موارد دیگر، جزو برنامه های تحقیقاتی تبدیل گلیسرول به سوخت های زیستی هستند.