کاربرد آب ژاول در صنایع نساجی

آب ژاول یا ترکیب شیمیایی هیپوکلریت سدیم، یک ماده ضد عفونی کننده و گندزدا است که در صنایع مختلفی نظیر تصفیه آب و فاضلاب، صنایع نساجی، تولید شوینده ها و محلول های ضد عفونی کننده مورد استفاده قرار می گیرد. در ساختار مولکولی این ترکیب قلیایی، اتم های کلر وجود دارند که به طور مؤثر در از بین بردن باکتری ها و آلودگی های محیط عمل می کنند. هیپوکلریت سدیم به طور متداول در تصفیه و خالص سازی آب به کار می رود. به این ترتیب، تمام جرم، رسوبات، ناخالصی ها، بوی بد آب و عوامل غیر بهداشتی موجود در آب از بین خواهند رفت.

یکی از نقش هایی که برای آب ژاول بیان شده است، فرآیند بلیچینگ یا Bleaching به معنای سفید کنندگی است. از این ویژگی در صنایع نساجی استفاده می شود. در این مطلب به فرآیند سفید کنندگی در صنایع نساجی و همچنین کاربرد و نقش آب ژاول در این مورد خواهیم پرداخت.

شاید تا به حال با این موقعیت مواجه شده اید که سعی داشتید روغن، گریس یا چربی را از روی سطوح برطرف کنید؛ پس از پایان کار تمیزکاری سطح، هنوز هم آثاری از بقایای آلودگی ها و ذرات ناخالصی را می توان روی سطح مشاهده کرد. از طرفی، بسیاری از شوینده ها قادر نیستند رنگدانه ها و ذرات چربی را از محل مورد نظر پاک کنند. در این حالت استفاده از ترکیبات شیمیایی اکسید کننده مانند آب ژاول، لازم و ضروری می باشد. به تأثیر سفید کنندگی که هیپوکلریت سدیم ایجاد می کند در اصلاح، بلیچینگ گفته می شود.

مکانیسم فرآیند بلیچینگ یا سفید کنندگی هنوز به طور دقیق مشخص نشده است اما یک نظریه در این مورد ارائه شده است؛ طبق این نظریه، ذرات چربی یا هر آلودگی دیگر، دارای تعدادی پیوند دوگانه کربن – کربن در ساختار مولکولی خود است. هنگامی که این ذرات در تماس با مواد اکسید کننده مانند آب ژاول قرار می گیرند، اتم های کلر یا عامل دیگر اکسید کننده، پیوندهای دوگانه را می شکند و با آن ها پیوند جدید برقرار می سازد. حد واسط اپوکسی ایجاد شده در نهایت به دو گروه الکلی تبدیل می شود. به این ترتیب، آلودگی های سطحی به طور کامل حذف می شوند.

استفاده از مواد اکسید کننده نظیر آب ژاول در فرآیند سفید کنندگی سطوح، طیف وسیعی از کاربردها را شامل می شود. نمونه هایی از این کاربردها را می توان به صورت زیر فهرست نمود:

• حذف مؤثر ناخالصی های رنگی

• حذف پوشش محافظ بذر

• حداقل آسیب به بافت فیبرها (در این حالت اگر آب ژاول برای بلیچینگ در صنایع نساجی به کار رود، اکسید کنندگی آن به بافت پارچه ها آسیبی وارد نمی کند)

• سهولت و سادگی از نظر تکنیک های عملی

• مصرف انرژی کمتر و حجم مواد شیمیایی مصرفی بسیار اندک

عوامل سفید کننده در صنایع نساجی به موادی گفته می شود که قابلیت سفید کردن یا دکلره کردن سایر مواد را دارند. طبق یک طبقه بندی کلی، این مواد به دو گروه اصلی تقسیم بندی می شوند که هر یک از این گروه ها، خود، دارای دسته بندی های فرعی می باشد. مواد مهم در بلیچینگ در صنایع نساجی به صورت زیر تقسیم بندی می شوند.

الف) سیستم های پراکسیدها (هیدروژن پراکسید / سدیم پراکسید / سدیم پربورات / پتاسیم پرمنگنات / پراستیک اسید / اوزن)

ب) سیستم های کلرین (پودرهای سفید کننده / آب ژاول / لیتیم هیپوکلریت / کلر آمین / سدیم کلریت

دی اکسید گوگرد / سدیم هیدروسولفیت / سولفوکسیلات / سدیم سولفیت اسیدی / سدیم بی سولفیت

<Br>

فرآیند بلیچینگ یا سفید کنندگی با ترکیب شیمیایی آب ژاول، یکی از قدیمی ترین واکنش هایی است که در صنایع نساجی برای کتان و پارچه ها استفاده می شود. از آب ژاول امروزه به عنوان یک ماده سفید کننده شوینده برای محلول های شستشو دهنده انواع البسه استفاده می شود.

آنچه در اجرای سفید کنندگی با آب ژاول در صنایع نساجی اهمیت دارد این است که این واکنش ها باید در دما و میزان PH معین انجام شوند. برای تأثیرات بهینه آب ژاول در نساجی، بهتر است ابتدا تمام ذرات چربی یا روغنی از روی بافت منسوجات به طور کامل پاک شوند.

منبع