کاربردهای پزشکی نانو ذرات اکسید آهن

هدف گیری مغناطیسی داروها با نانو ذرات اکسید آهن

یکی از مشکلاتی که در زمینه تجویز داروها وجود دارند این است که باید دوز یا مقدار مشخصی از داروی خاص برای یک درمان بخصوص، تجویز گردد؛ مقدار دارو باید به گونه ای باشد که بتواند به طور صحیح به اندام هدف هدایت شود. فرآیند حرکت داروها در بدن و رسیدن به عضو یا اندام مورد نظر به خواص فیزیکی و شیمیایی مولکول ها بستگی دارد. با این وجود، در بسیاری از موارد تنها 1% از مقدار دارو به اندام هدف می رسد؛ این در حالی است که مصرف بیش از حد دارو می تواند به اندام های غیر هدف آسیب وارد کند و موجب مسمومیت آن ها گردد.

برای رفع مشکل فوق، دانش جدیدی به علم داروسازی معرفی شده است که تا حد زیادی توانسته مؤثر عمل کند. استراتژی مقابله با اثر معکوس هدف گذاری داروها در اندام هدف، شامل حمل داروها به سمت اندام مورد نظر است. در این روش، حامل های دارو با اندازه نانو مانند لیپوزوم ها (Liposome)، میسل ها (Micelle) و نانو ذرات (مانند نانو ذرات اکسید آهن) برای حمل داروهای مخصوص تا اندام هدف انتخاب می شوند. این مولکول ها دارای ابعاد بزرگ تری هستند و به عنوان یک لیگاند کمپلکس دهنده، دارو را احاطه می کنند و از اثر دارو بر سلول ها یا اندام های غیر هدف جلوگیری می کنند!

انتقال دارو با مولکول هایی نظیر نانو ذرات اکسید آهن می تواند تحت تأثیر عواملی مانند اثرات آنزیم ها در بدن، تغییرات PH، میزان نور، امواج فوق صوت، میدان مغناطیسی و ... قرار گیرند. حمل دارو در اثر تغییرات میدان مغناطیسی، نمونه بارزی از کاربرد نانو ذرات اکسید آهن در پزشکی است.

در روش هدف گذاری مغناطیسی داروها برای اندام ها هدف، به طور مثال، نانو ذرات اکسید آهن، دارو با یک مولکول که دارای خاصیت مغناطیسی می باشد، به سمت محل مورد نظر فرستاده می شود. فعالیت این دارو به همراه حرکت نانو ذرات اکسید آهن در اثر میدان مغناطیسی خارجی، تغییر کرده و موجب می شود این مواد دقیقاً به سمت محل مورد نظر هدایت شوند؛ داروهایی که با این ذرات نانو حمل می شوند در اندام هدف، آزاد می شوند.

اهمیت استفاده از نانو ذرات اکسید آهن برای حمل داروها

هدف گیری مغناطیسی داروها با نانو ذرات اکسید آهن از دو نظر اهمیت زیادی دارد؛ اول آنکه استفاده از این ذرات نانو برای حمل دارو، تجویز دوز بیشتری از دارو را برای فرد بیمار کاهش می دهد، به این ترتیب، فرد دچار مسمومیت دارویی نمی شود؛ دومین دلیل برای اهمیت استفاده از نانو ذرات اکسید آهن این است که این ذرات، توزیع دارو در اندام هدف را محدود می کنند؛ به این مفهوم که مقدار معینی از دارو را فقط به محلی خاص هدایت کرده و سایر اندام ها را از عوارض جانبی داروها مصون می دارند.

مفهوم داروهای مغناطیسی، بخصوص استفاده از نانو ذرات اکسید آهن در پزشکی، برای اولین بار در سال 1978 به دنیای علم معرفی شد. از آن زمان تا کنون، محققان بسیاری همواره تلاش کردند تا داروهای مؤثرتری را برای درمان بسیاری از تومورها و سرطان ها به بازار معرفی کنند؛ علوم آزمایشگاهی و داروسازی نیز از این امر مستثنی نبوده و هنوز هم در حال گسترش است.